-

Xurree ittiin seenan

ODUU

Gadaan ta hormaataa fi bultumaa! jenne.Abbaan Gadaa Booranaa Kuraa Jaarsoo ya baallii fuudhe

  • Soraa Halakee
Kuraa Jaarsoo,abbaan Gadaa Booranaa 71essoo
WASHINGTON,DC — 
Abbaan Gadaa Booranaa 71essoo ya baallii fuudhe
by VOA
No media source currently available
0:000:12:460:00
 Xurree marsariitii 
Kuraa Jaarsoo,abbaa Gadaa Booranaa 71essoo. Bitootessa 2,2017 godina Booranaa aanaa Areeroo ardaa Badhaasaatti abbaa gadaa Booranaa Guyyoo Gobbaa irraa baallii fuudhe.
Booranii ka jaarraa 14essoo duraa addoo hin itti hin darin bara 1,456 jalqabee akkanuma ganna saddeeti saddeetitti baallii wal irraa fuudhaa akkana jechaa kunoo 71 bahe.
Abbaan Gadaa Booranaa ka qaraa Gadayoo Galgaloo.Gadaan jaarraa 14esso duru jirtu Gadaa Maxaloojedhan.Gadaa sun keessaa abbootii gadaa hedduutti ganna saddeeti saddeetitti wal irraa fuudhuu baatanillee gadaa hunda qabdu qaban.
Bara Boorannii Gadaan bulaa bahe bara 1,456 bara addunyaan maan keessa jirti?Amerikaan maqaa guddoo tun qabdu tun bara sun keessaa USA jedhamtee yaamamuufuu ganna 320 hafaaf.
Namu gamaan waraana guurratee daarii baballifachuuf lafa jiituu irratti wal hadhuuf yaaha.
Guyyoo Gobbaa,abbaa Gadaa Booranaa 70essoo baallii kenne
Guyyoo Gobbaa,abbaa Gadaa Booranaa 70essoo baallii kenne
​Namii maqaan isaa addunyaa keessatt beekamu qorataan xaliyaanaa Kiristofor Kolomboosa fi qorataan Portugaal Vaaskoo Dagaamaa baruma kana keessa addunyaa haaraa barbaada garba Atlaantic gama maanti jira? jechaa lafa barbaada yaahan.Afrikaan ammoo beekamu dhiisii achittuu hin dhiyaanne.​Warra addunyaa barbaada yaahu ka akka Alvise Da Dacada Mosto gaafas Kape Verde argan.
Kuraa Jaarsoo,ka amma baalli fuudhe kun nama ganna 30.Nama barumsallee qabu. Yuniversitii Hawaasaa ganna lammeessoo barumsa Istaastikisii barataa. Boorana bulchuuf barumsa lakkise. Abbootiin Gadaa Booranaa amma Baallii fuudhan sadii:
  1. Gadaa Harbooraa--Abbaan Gadaa Kuraa Jaarsoo
  2. Abbaan Gadaa Hawaxaa Taarii(Adii) Jaldeessaadaa
  3. Abbaan Gadaa Koonnituu--Boruu Diimaa
Gadaa sadeen tana keessaa Gadaa Harbooraatti angafa.Abbaa Gadaa Harbooraatiin Adulaa Fiixeejedhan.Tanaafuu Kuraa Jaarsoo abbaa Gadaa Boorana cufaati. Abbootii gadaan hafan abbootii gadaa gosaati.Maqaan abbootii gadaa waliin qaban Adulaa.
Abbaa Gadaa gosa Koonnituu ka baallii fuudhe
Abbaa Gadaa gosa Koonnituu ka baallii fuudhe
Abbootii gadaa sadeen malee namii sadeen hafe Hayyuu.Hayyoota tana gosa keessaa filan.Bulchiinsii Gadaa Booranaa Yaa’a.Fkn Yaa’a Harbooraa,Yaa’a Koonnituu fi Yaa’a Hawaxaa.Dubbii fixuu dadhaban Yaa'aan dhaqatan.
Abbaan Gadaa nama torba waliin baalli fuudha.Warri kun Torbaan Baallijedhan.
Booranii damee lama qaba. Sabboofi fi Goona. Yoo fkn Abaan Gadaa fiixeen Sabbo tahee Goonaatti itti aana.Akkana jechaa Sabboo fi Goona, Sabboo fi goonaa jechaa wali tohachaa wal gargaaraa waliin hojjatan.
Gadaan Oromoo gaafa addunyaan addunya addunyaa tahuu dhiisiii bifaayyuu hin qamne keessa biyya bulchaa baate.
Gadaa Booranaa Adulaa 6n malee nama gosaa keessa filatame. Hayyuu, Makkalaa,Jaallabaa, Qaalluu jedhanii namuu akkuma qooda isaatti biyya bulcha.
Namii abbaa gadaati dubbii himu,aadaa guutuuf Bokkuu jedhan.Bokkuun jaarsaa lafa bulee ka warra dhiyoo baallii fuudhe ykn hayyuu tahe gorsu.
Abbaa Gadaa Koonnituu baallii fuudhe Boruu Diimaa
Abbaa Gadaa Koonnituu baallii fuudhe Boruu Diimaa
Boorannii silaa akka paartiitti yaamanii Gogeessa Lubaa ykn paartii shan qaba.Baaliin Gogeessa tokko ganna saddeetiin duubatti irra marti.
Gogeessii cuftii yoo dhaqqabate Raaba,Gammee,Kuusaa tahaa gadaa keessaa godaanaa aadaa guutata. Baaliin ganna ganna 40n duubatti irra marti.Gogeessii cuftii bara baallii irra martu waan beekuuf durattu nama kopheeffata.
​Paartii tanaan gogeessa ykn luba shana jedhan.Tanaaf namii cuftii gogeessa ufii ka keessatti dhalatu beeka.
Abbaa Gadaa Hawaxxuu ka baallii kenne Rooba Jaarsoo
Abbaa Gadaa Hawaxxuu ka baallii kenne Rooba Jaarsoo
Yoo abbaan gadaa baallii kennuu namii gogeessa baallii fuudhuu kuma hedduutti aadaa tana keessa jira.
Gadaan Oromoon bultuun tun waan mootummaan tokko qabaachuu male cufaa hinuma qabdi.Seerii Gadaan biyyaan bulchitu seera jabaa, heeraa,alaabaa (Faajjii) fi waan cufa qabu.
Dr.Borbor Bulee jaarsa argaa-dhageettiitii doktorummaa ulfinnaa kennaniif.
Jabeennii Gadaa Booranaa maan? Maanti bara kuma hedduu kana cufa keessaa asiin gahe jennaan.Gadaan bulchiinsa mootummaatii gadii mitii jedha.
“Aada fuudhaa,aadaa Buusaa-Gonofaa qabdi. Ilmaa fi niiti jabeessaniin. Aadaa dhaalaatti keessa jiraa. Haraa fi eelaan jabeesan. Niitii yoo fuudhan isiin intala gosaati.Yoo dhiirsii dabsellee isiin gosatti jabeessa. Tanaafuu dhiirsilleen niitii dabsuu hin dandahu. Rakkataan gargaaran. Hiyyeessa fi hiyyeetii, jaarsaa fi jaartiin gargaaran. Aadaa tanaan mukaa fi buuyyoo, bineensallee jabeessan,.aadaa qofaa mitii finnaa dhugaati," jedha.
Gadaan Booranaa seeraa fi heera ufiin bulchitu 370 caalaa qabdi jedha Dr.Borbor Bulee.Seerii kun waan cufaa oli.Waan hafe qophii toraan dhufuu keessatti itti deebina.
    XS

    Comments

    Post a Comment

    Popular posts from this blog

    #ODEEFFANNOO_GAARII Of baruu barbanaan dubbisii Hortee ummata Oromootii Hanga Adem Biyyeetti

    -
    #ODEEFFANNOO_GAARII Of baruu barbanaan dubbisii Hortee ummata Oromootii Hanga Adem Biyyeetti ===================== Booranii       kaa     Oromoti Oromoon     kaa     xaboti Xaboo          kaa     waaqoti Waaqoo       kaa     dadhiti Dadhiin        kaa     uteeti Uteen           kaa     biteeti Bitee             kaa     waalabuti Waalabuu    kaa      jilichati Jilichi           kaa      daawaroti Dawaroo      kaa      hoofati Hoofaan      kaa      sharati Sharaan       kaa      haadiyati  Haadiyaan   kaa      Rabati...
    Read more

    WALALOO HIRIYAA GANTUU

    -
    HIRIYAA GANTUU Jaala jiruu Koo Kan guyyaa rakkoo ballinaa Kan Abdii walii boonnu Walgodhannee gaachena Saniitu nagane na laate diinaa Mee akamiin garaan Koo Kanbir na Amana,         Nama kooti ja'ee        Ani yeroo hedduu        Ofirra caalchisee        Kanin isaaf yaadu        If booda deebi'uu        Shira kanatti yaadu        Garaa nama deeyyiisse         Way anii ha baadu, Sobduu ilkaan adiii Hamaa afaan dammaa Wajjiin turan malee Hin beekan ilma namaa Sadoof qananii Osoon baasuu dhimma Halayyaa naf qote tun Ajaa'ibuma. Gocha suukaneessaa Abudoo dhabummaa Narratti raawwatus An hintaane humaa Silaa akka namaatiin Tiyya dhabamaa Galata rabbii Jiruu moonaa Jiruu moonaa Jiruu moonaa --- Mahammad Rashiid
    Read more

    Gareewwan jejechoota afaan oromo

    -
    🌹#Gareewwan_Jechootaa🌹 Afaan Oromoo jechoota kumaata hedduun lakkaa'aman qaba. Kanaaf jechoota walfakkaataan gareedhaan qoqqooduun xiinxalluun ala hundasaa gargaratti xiinxalluun rakkisaadha. Haaluma Kansan Jechoota Afaan Oromoo akkaataa galmaa fi unkaa( context and Form) irratti hundaa'uun gareewwan shanitti qoodamu. 1. Maqaa(noun) 2. Maqibsa(adjectives) 3. Xumuraaf(verb) 4. Xumibsa(adverb) 5. Durduubee(pre and post position) jedhamu. 🌹#Maqaa🌹 Maqaan itti waamama √namaa, √Iddoo, √meeshaa √yaada waan tokkoo fi kkf bakka bu'uun kan ibsuudha. Fkn:1 Caaltuun barattuudha. Jechi 'Caaltuu' jedhu maqaa hima kanaa agarsiisa. 2. Birbirsi muka guddaadha. Jechi 'Birbirsi' jedhu maqaadha. 🌹Gosoota Maqaa🌹 Maqaanis gosoota garagaraa qaba. Haaluma kanaan Maqaa iddoo shanitti addaan hirree ilaaluu dandeenya. a) Maqaa dhuunfaa/matayyaa b) Maqaa gamtaa c) Maqaa dimshaashaa d) Maqaa meeshaa e) maqaa killiyyaa/icciitii jedhamuun qoqqoodamu. 👉Maqaa...
    Read more

    EEBBA OROMO CIIDHA

    -
    Eebba Cidhaa Qabattanii aaga qabadhaa Rafaa abjuu qabaadhaa Adeemaa milkii qabaadhaa Miillaan lafa qabadhaa Harkaan Waaqa qabadhaa Coqorsa lo’aa ta’aa Gannaa fi Bona lalisaa Odaa dagaagaa ta’aa Gannaa fi Bona garbaabaa Aannanii fi garaa ta’aa Dhadhaa fi mataa ta’aa Akka biiftuu aanga’aa Akka qorsaa ifaa Cirracha Abbayyaa ta’aa Lakkaa’aan isin hin fixin Madda Walaabuu ta’aa Waraabaan isin hin fixin Jalduu Biikkoo ta’aa Qomaa fi dugdatti baadhaa Goomattuu fi tolfattuun isin hin danda’in Bona ongee baraaraamaa Ganna balaqqee ofkalaa Hamaa fi hamtuu isin irraa haa qabu Kumaatama horaa Kan hortanii wajjin bulaa Walbira oolaa-bulaa Safuu waliif qabaadhaa Eebbi kun eebba gosaatii, Qabatee isin biraa hin hafin Na hoofkalchaa....,,"""__!!!!...A
    Read more

    Seer_luga afaan oromoo

    -
    IBSA MAQAA/MAQIBSA/Adjective Afaan Oromoo keessatti ibsa maqaa jechuun,maqaa booda galuudhaan kan waa'ee maqichaa kallattii garaagaraan ibsu jechuudha.Jechi tokko maqibsa jedhamuudhaaf jechichi maqaa booda galuudhaan maqicha;halluun,bifaan,amalaan,bakkaan,sadar kaan,lakkoofsaan ,eenyummaadhaafi kan biroon ibsuu yoo danda'edha. Fakkeenyaaf: Galaasaan nama beekaa uummata biratti baay'ee jaallatamudha. Hima kana keessatti jechi "beekaa" jedhu,Galaasaan nama akkamii akka ta'e kan ibsudha. Oromiyaan badhaatuudha. Hima "Oromiyaan badhaatuudha" jedhu keessatti;jechi 'badhaatuudha' jedhu maalummaa oromiyaa kan ibsudha AKAAKUU IBSA MAQAA Maqibsaalee akaakuu garaagaraa Afaan Oromoo keessatti fayyadamna.Mee tokko tokkoon haa ilaallu. √ Maqibsa Amalaa Kunneen jechoota maqaatti aanuun dhufanii amala maqaa sanaa kan ibsanidha. Fknf:Tarreessaan gantuudha. Boonaan odeessaadha. Magarseen dubara callistuudha. kunneen hundi amala maqaalee dura is...
    Read more

    EEBBA OROMO TUULAMAA

    -
    Eebba Tuulamaa Hayyee,Hayyee! Hayyee, Hayyee! Waaqa uumaa Waaqa uumamaa Waaqa Burqaa Haroo Walaabuu Waaqa sagaltama garbaa Waaqa salgan Booranaa Waaqa torban Baarentummaa Waaqa Bokkuu Gurraachaa Waaqa Ciicoo Gurraattii Waaqa Caffee Tumaa Waaqa shanan Gadaa Oromoo Nagayaan nu olchitee nagayaan nu bulchi Nagayaan nu bulchitee nagayaan nu olchii Kan faantii lafaan lolte kan sammuun Waqaan lolte nurraa qabi Irraa-gora nu oolchi Dogoggora nu oolchi, Hamaa nurraa qabi Tolaa nutti qabi, Xiqqaa nuu guddisi Guddaa nu muldhisii/bulchi Waan qabnuun nu bulchi Rooba nagayaa roobi Baraa nagayaan nu basii Gadaan roobaa nagayaa Barri quufaa gabbina
    Read more

    JECHAMOOTA JAALALAA

    -
    JECHAMOOTA JAALALAA. ∆ Addunyaa kana irratti kan dhalanneef jaalachuufi, ykn jaalalaan jiraachuufi. Jaalalti bu'ura jalqaba lubbuu teenyaati.  Jaalalti goolabbii jireenya keenyaatiis." Benjaamin Desraa'el. ∆ "Nama jaalannu irraa iddoo itti boqonnu gaafa argannu, namoonni nu jaalatan ammoo onnee keenya keessa akka qubatan hayyamnaaf." Seenti Barnaardi ∆ "Ogummaa fi mala jaalalaa beekanii jaalachuu wanti gahaa hin jiru. Waan tokko jaalachuu dhabuu irra garuu osoo hin beeknees tahu jaalachuutu filatama" Wiiliyaam Eelviis Maddi: Fuula Hayyoota Jaalalaa irraa
    Read more

    SEENAA HORTEE OROMO MAGAALAA FINFINNEE SEENAA HUNDEFFAMMA MAGAALAA FINFINNEE

    -
    Seenaa Hortee Oromoo Magaalaa Finfinnee fi Seenaa Hundeeffama Magaalaa Finfinnee fi Posted by  Admin Teessoo Shaggar fi gosoota Oromoo Shaggar/Finfinnee keessa fi naannoo ishii Qubatan. Shaggar/Finfinneen gosa Oromoo keessa isa tokkoo kan ta’ee fi dame Booraanaa keessa Tuulama kan jedhamuun abbaa qabeenyaa taatee ture. Tuulama keessa gosti guddaa fi inni angafaa kan ta’e Galaan kan jedhamu. Qarqara kibba tulluu Cuqqaalaa irraa ka’ee Hawaas (Hawaash) cehuun hanga walakkaa Shaggar/Finfinneetti tamsa’ee jira. Gosti kun balbala baayyee of jalatti kan qabu yoo ta’u hanga Wallootti diriiree jira. Inni Lammaffaan Obo Tuulamaa immoo Galaan irraa gara kaabattii Caffee Doonsaa irraa kaasee hanga Qarree-Gowwaa jedhamuttii diriiree kan jiru yoo ta’u, naannoo Finfinnee/Shaggar kan qubatee, ilam angafaa Oboo kan ta’e gosa Gumbichuu yoo ta’u hanga kaabaa Finfinnee/Shaggar naannoo Caancotti jira. (Gosa gurguddaa 7 qaba) Ilmaan Oboo Finfinnee keessa warra jiran lamaan keessaa (Gullal...
    Read more

    EEBBA OROMOOTTAA GUJJII ,,MACCAA, KARRAYYUU,, ARSII,,,__//..

    -
    Eebba Gujii Ee…… Ati Waaqi Ardaa Waaqi Abbaa Ka Me’ee Bokkoo Ka Dibbee Dhugoo Ka Garba Aannoo Waaqi Gujii Gurraachaa ati nuu dhageyi Dhageettu nuu Owwaadhu Ta olii oliitti nu hanqisi Ta gadii gaditti nu hanqisi Ta dallaa lamaanii achumatti nu hanqisi Barri nageya Bariin nageya Jaarsi nageya Jaartiin negeya Ilmi nageya Intalti nageya Ka fuudhu nageya Ta heerumtu nageyaa Uchumti nageya Bobbaan nageya Tissaa uleen nageyaa Elemaa gaadin nageya Ardaan yaa’aa nageya Me’een Bokkoo nageya Duddaa daawwaan nageya Sabbaa Oddoon nageya Gooroon Doolaa nageya Gooroon Oromoo teennaa martinuu nageya Handhurri Oromiyaa Finfinneen nageya. Eebba Maccaa Na oofkalchaa…………………..............................oofkalaa Na oofkalchaa…………...……..........................….oofkalaa Na oofkalchaa………...………...........................…oofkalaa Waaq nagaan bullee nagaan nu oolchi ...............nu oolchi Hamaan gargar nu oolchi ....................................nu oolchi Irraa go...
    Read more

    Walaloo shaggooyyee

    -
    "Walaloo Shaggooyyee" Raaree meetta bal'oo faradootu dheedaa, Shumbur shanyi intalaa yaa hunde bareeda, Si yaadatin bulee edaafi halgaddaa, Narraan hafin koottu an siifin araadaa.  ==***==***=== Birbirsa habuloo qilleensatu lulaa, Gad bahu si arkuuf ollaa keetin galaa, Jaalalti tun falaa eenyu na sigaala, Tan naf taate sumaa namu qaalaqaala. ===***===***=== Yaa bishaan fal'aana kan dambiyaa yaa'uu, Bissii too qacalee si dhabuun danda'uu, Sagalee tee malee gurri nan dhaga'uu, Jaalala tee duraa an akkam haa ta'uu.  ===***===***=== Eeguu keessan jiraa Boortedhattin deemaa, Hidhiin tee timiraa gororri kee deeyma, As godhu mee boontu wahiin sitti dhaama, Si maalee na haraam dhugaan sitti himaa. ===***===***=== Gabaa jechuun biyya ganda Usmaa'il Abdii, Siin jaaladhe jechuun anumarra gadii,  Dhugaan na jaalattu warra jalaa badii, Edanu naa koottu lubbun rabbii qabdii. ===***===***=== Lagni gabaa guddaa kurati dhaabataa, Qashti...
    Read more